Maceraten en tincturen
Of je nu een doorgewinterde kruidenliefhebber bent of net begint, het leren maken van maceraten en tincturen is een geweldige manier om de kracht van planten te gebruiken. Het kiezen van de juiste methode hangt af van wat je precies uit de plant wil halen. In deze blog lees je meer over het maken van maceraten en tincturen.
Wat zijn maceraten?
Maceraten zijn oliën waarin je plantenmateriaal laat trekken om hun actieve stoffen over te brengen op de olie. Het is een proces dat vooral geschikt is voor vetoplosbare stoffen, zoals vitaminen, vetzuren en sommige antioxidanten. Denk bijvoorbeeld aan de welbekende Calendula of lavendelmaceraten.
Hoe maak je een maceraat?
Vul een pot met gedroogde kruiden en giet er een basisolie (zoals -, - of ) overheen totdat het plantmateriaal volledig onderstaat. Zorg ervoor dat de kruiden goed gedroogd zijn om schimmelvorming te voorkomen.
Zet de pot op een warme plek en laat het mengsel 4-6 weken trekken. Geduld is belangrijk, zo krijgt de olie alle tijd om de werkzame stoffen van de plant op te nemen. Schud de pot af en toe om de kruiden goed te laten mengen met de olie.
Na een aantal weken zeef je het mengsel met een zeef of kaasdoek in een schone fles of pot. Zorg ervoor dat je alle kruiden goed eruit haalt.
Waar moet je op letten bij het maken van een maceraat?
Kies de juiste olie
Niet alle oliën zijn geschikt voor elk type maceraat. Sommige oliën oxideren sneller, terwijl andere oliën heel stabiel zijn. Een paar voorbeelden:
: Zacht en voedend, fijn voor gevoelige huid en mild in geur.
: Eigenlijk een vloeibare was, zeer stabiel en lijkt op onze eigen huidtalg, wat het een perfecte draagoliemaakt.
: Wordt vast bij kamertemperatuur en heeft antimicrobiële eigenschappen, maar is minder handig als je een vloeibaar eindproduct wilt.
Gedroogd of vers plantenmateriaal
Voor maceraten wordt gedroogd plantenmateriaal meestal aanbevolen omdat het risico op bederf door vocht kleiner is. Wanneer je verse planten gebruikt, kunnen deze vocht afgeven in de olie, wat schimmelvorming of bacteriële groei kan veroorzaken. Laat vers materiaal eerst goed drogen voordat je het in olie stopt, vooral bij vochtige planten zoals Caledunla of haal gedroogde kruiden in huis.
Bewaring en hygiëne
Zorg dat al je materialen schoon en droog zijn. Gebruik schone glazen potten en donkere flesjes om je maceraat te bewaren. Donkere flesjes helpen oxidatie van de olie te voorkomen. Vergeet niet om het plantenmateriaal na het macereren zorgvuldig te zeven (met een schone uitgekookte katoenen doek) en eventueel te filteren om resten te verwijderen die bederf kunnen veroorzaken.
Maceratiemethodes
Er zijn verschillende methoden om een maceraat te maken. Kies de methode die het beste bij jouw situtatie past.
Koude maceratie
Laat de kruiden/planten in olie trekken op kamertemperatuur of in zonlicht gedurende 4-6 weken. Dit proces duurt langer, maar het is beter voor warmtegevoelige oliën.
Warme maceratie
Dit versnelt het proces van extractie van vetoplosbare stoffen uit de planten. Het is een handige optie als je niet de tijd hebt om het mengsel weken te laten staan. Kies wel een stabiele olie zoals Zoete Amandelolie. Zet de olie in een dubbele boiler of au-bain-marie en verwarm op lage temperatuur. Het is belangrijk dat de olie niet te heet wordt, probeer onder de 45°C te blijven om te voorkomen dat de werkzame stoffen beschadigd raken. Voeg na het verwarmen van de olie de kruiden toe en laat 2-4 uur op een constante temperatuur staan.
Welke vetoplosbare stoffen kun je uit planten halen?
Maceraten zijn vooral bedoeld voor het extraheren van vetoplosbare stoffen uit planten zoals vetzuren, vitaminen, carotenoïden, polyfenolen en sommige saponinen.
Wat kan er misgaan bij het maken van een maceraat?
Ranzigheid
Oliën kunnen oxideren en ranzig worden, vooral als je olie of kruiden gebruikt met een hoog watergehalte. Zorg voor goed gedroogd plantenmateriaal en bewaar je maceraten in koele, donkere ruimtes.
Schimmelvorming
Als er vocht in je olie terechtkomt (bijvoorbeeld door het gebruik van verse planten of door condensvorming), kunnen schimmels ontstaan. Dit gebeurt vaak als het plantenmateriaal niet goed genoeg gedroogd was of als je de pot niet goed dicht hebt gedaan.
Verkeerde olie-keuze
Sommige oliën bederven sneller dan anderen. Lijnzaadolie heeft bijvoorbeeld een korte houdbaarheid en oxideert snel. Kies altijd een stabiele olie zoals Olijfolie of Jojoba als je een maceraat langer wil bewaren.
Onvoldoende extractie
Als de maceratieperiode te kort is of de plant niet fijn genoeg maakt kunnen er niet genoeg stoffen worden geëxtraheerd.
Zelf aan de slag...
Wil je zelf een maceraat gaan maken? Ontdek nu onze favoriete maceraat recepten!
Kant-en-klaar
Of probeer de kant-en-klare maceraten op basis van Amandelolie of Zonnebloemolie.
Wat zijn tincturen?
Een tinctuur is een extract waarbij alcohol (of soms glycerine of azijn) wordt gebruikt als oplosmiddel om de actieve stoffen uit kruiden te halen. Alcohol werkt fantastisch om zowel water- als vetoplosbare stoffen te extraheren. Dit maakt tincturen bijzonder krachtig en geschikt voor interne en uitwendige toepassingen.
Hoe maak je een tinctuur?
Vul een pot met fijngehakte gedroogde of verse kruiden en schenk de alcohol eroverheen. Zorg dat de kruiden goed bedekt zijn.
Laat dit mengsel 4-6 weken trekken op een donkere plek en schud de pot regelmatig.
De sterkte van je tinctuur hangt af van de verhouding tussen het plantmateriaal en de alcohol en van het alcoholpercentage. De algemene richtlijnen zijn als volgt
Tincturen van bloemen en bladeren: 40-50 % alcohol
Tincturen van wortels en houtachtige delen van de plant: 50-70 % alcohol
Tincturen van hars: 80-95 % alcohol.
Alternatieven voor alcohol
Als je een alcoholvrije tinctuur wilt maken, kun je glycerine of appelazijn gebruiken. Deze zijn milder, maar ze zijn ook minder krachtig in het extraheren van vetoplosbare stoffen. Een tinctuur op basis van glycerine wordt ook wel een glyceriet genoemd. Meer hierover lees je in .
Maak heel makkelijk je eigen glyceriet
Of liever kant-en-klaar?
Geschreven door: Helena
Lees meer...
blog
Glycerine, de oplossing voor een vochtarme huid. (+bonus recept)
Gycerine is één van de meest gebruikte ingrediënten in huidverzorgingsproducten. Het is dan ook best wel een bijzonder product. Veel huidverzorgingsproducten bevatten Glycerine. Maar wat is Glycerine en hoe kun je het gebruiken?
blog
12 Feiten of Fabels over Hyaluronzuur
Hyaluronzuur, een veelbesproken ingrediënt. En niet voor niets. Hyaluronzuur wordt namelijk gezien als hét ingrediënt tegen huidveroudering. In deze blog 12 Feiten of Fabels over Hyaluronzuur.
blog
10 manieren om Calendula te gebruiken
Met zijn feloranje bladeren is de Goudsbloem een vrolijk plantje om te zien. De Goudsbloem, beter bekend als de Calendula Officinalis wordt al jarenlang gebruikt in de natuurgeneeskunde vanwege de herstellende en beschermende werking van de huid. Wat is Calendula en waar kun je het voor gebruiken? In deze blog 10 tips voor gebruik van Calendula.